پرۆگرامی خوێندن

پرۆگرامی خوێندنی مۆنتيسۆری

پرۆگرامی خوێندنی مۆنتيسۆری چۆن کار دەکات؟

ژیانی کرداری، هەستەوەرەکان، بیرکاری، زمان، و لێکۆڵینەوەی کولتووری پێنج بوارە سەرەکییەکەن کە پرۆگرامی خوێندنی مۆنتيسۆری پێشکەشیان دەکات. هەر بوارێکی خوێندن پێکهاتووە لە زنجیرەیەک لە کەرەستەی پەروەردەیی کە ئاڵۆزییەکیان لە زیادبووندایە. منداڵان بەپێی خێرایی خۆیان بە پرۆگرامی خوێندنی مۆنتيسۆریدا دەڕۆن، بەپێی ئەو شوێنەی کە لە گەشەیاندا هەیە و چی سەرقاڵیان دەکات.

لە ڕێگەی وانە پێشکەوتووەکانەوە، مامۆستایانی مۆنتيسۆری منداڵان ئاشنا دەکەن بە ناوەکان و ئەنجامە پەروەردەییەکانی هەر کەرەستەیەکی مۆنتيسۆری. دوای وانەیەکی سەرەکی، منداڵان بە شێوەیەکی سەربەخۆ پراکتیز دەکەن، لێکۆڵینەوە دەکەن، و پەیوەندی دروست دەکەن لەگەڵ ئەنجامە پەروەردەییە سەرەکییەکاندا بە بەکارهێنانی کەرەستەکانی مۆنتيسۆری.

لە ماوەی ئەم قۆناغەدا، مامۆستایانی مۆنتيسۆری چاودێری دەکەن کە منداڵان چۆن فێردەبن و گەشەیان تۆمار دەکەن. چونکە پەیوەندییەکی ڕاستەوخۆ هەیە لەنێوان هەستی سەربەخۆیی منداڵ و توانای فێربوون و یادکردنەوەی مهارەت و زانیاری نوێ، مامۆستا تەنها ئەگەر پێویست بێت دەستوەردەدات بۆ ئەوەی یارمەتی منداڵ بدات زیاتر سەربەخۆ بێت. کاتێک منداڵێک ئامادە بوو بۆ پێشخستنی بۆ ئاستی داهاتوو، وانەی نوێ پێشکەش دەکرێت. لە ڕێگەی دووبارەکردنەوە و پراکتیز کردنەوە، منداڵان بنەمای هەر بوارێکی پرۆگرامی خوێندن فێر دەبن و ڕیزبەندی کەرەستەکانی مۆنتيسۆری مسۆگەر دەکەن.

بوارە سەرەکییەکانی پرۆگرامی خوێندن

• ژیانی کرداری: سەربەخۆیی، مهارەتی کۆمەڵایەتی، و گرنگیدان بە ژینگە.

• هەستەوەرەکان: ڕەنگەکان، شێوەکان، ڕەقەمەکان، کێشەکان، قەبارە، جیاکاری، و جیاکردنەوەی بۆن، تام، و دەنگ.

• بیرکاری: ژمارەکان، بڕەکان، ژماردن، کۆکردنەوە، لادان، سیستەمی دەدەیی، لێکدان، و دابەشکردن.

• زمان: زمانی زارهەوایی، دەنگەکان (فۆنیکس)، شێوەی پیت، پێکهاتەی ڕستە، بزوێنەکان و نەبزوێنەکان، نووسین، خوێندنەوە، و مهارەتی خوێندنەوەی سەرەتایی.

• کولتوور: جوگرافیا، ڕووەکنناسی، گیانلەوەرناسی، زانست، مێژوو، مۆسیقا، و هونەر.

پێنج بوارەکەی پرۆگرامی خوێندنی مۆنتيسۆری

1. ژیانی کرداری
پرۆگرامی ژیانی کرداری مۆنتيسۆری پێکدێت لە ڕاهێنان و چالاکی ڕۆژانەی ژیان. ئەم چالاکیانە سەربەخۆیی، چڕی، و مهارەتی وردی جوڵەی منداڵان بەهێز دەکەن. وەرگرتن، ئامادەکردنی خواردن، فێربوونی ڕەوشت و ئەدەب، و پاککردنەوە نموونەی چالاکییە نموونەییەکانی ژیانی کرداریین.

نموونەی کەرەستە و چالاکییەکان بریتین لە:

• ڕشتن بە کەوچک (Spooning)

• گرتن بە مشوور (Tonging)

• ڕشتن (Threading)

• پاککردنەوە بە پووش (Sweeping)

2. هەستەوەرەکان
چالاکییە هەستەوەرەکان یارمەتی منداڵان دەدەن بۆ وردکردنەوەی هەستەکانی بینین، لامسە، بیستن، بۆنکردن، و تامکردن بۆ ئەوەی بتوانن تەواوی هەستەوەرەکان ڕێک بخەن و جیهان تێبگەن. منداڵان فێری هاوشێوەیی و جیاوازی، قەبارەکان، ڕەنگەکان، و شێوەکان دەبن، هەروەها چۆنیەتی جیاکردنەوەی بۆن، تام، و دەنگەکان لە ڕێگەی بەکارهێنانی کەرەستە هەستەوەرەکانەوە. جگە لە ئامادەکردنی منداڵان بۆ بیرکاری، زمان، و ئەندازە، چالاکییە هەستەوەرەکان فێری منداڵ دەکەن چۆن پۆل بەندی و جیاکاری بکات.

نموونەی کەرەستە و چالاکییەکان بریتین لە:

• بەرزی پەمەیی (Pink Tower)

• قوتوی ڕەنگەکان (Colour Box)

• شێوە جیوادەکان (Geometric Solids)

• قوڵە سێقۆڵییە (Trinomial Cube)

3. بیرکاری
لە ڕێگەی فێربوونی کردارییەوە، پرۆگرامی بیرکاری فێری منداڵان دەکات کە تێبگەن لە چەمک و پەیوەندییە بیرکارییەکانی عەمەقی. بە یارمەتی کەرەستەکانی مونتيسوري، منداڵان فێری ژماردن، ناسینەوەی ژمارەکان و هاوتاکردنیان لەگەڵ بڕەکانیاندا، دروستکردنی پەیوەندی لەنێوان ژمارە دەدەییەکان و هێماکاندا، و تێگەیشتن لە چۆنیەتی کۆکردنەوە، لادان، لێکدان، و دابەشکردن.

نموونەی کەرەستە و چالاکییەکان بریتین لە:

• ژمارەکان و ژمارەژمێرەکان (Numerals and Counters)

• پەیژەی درێژکراوی دانە دانە (Hanging Bead Stair)

• تەختەکانی گەنج (Teen Boards)

• تەختەی سەد (Hundred Board)

4. زمان
پرۆگرامی زمانی مۆنتيسۆری منداڵان ئامادە دەکات بە زانیاری و مهارەتە پێویستەکان بۆ گەشەپێدانی وشەنامە و تێگەیشتنی زمانیان. بە بەکارهێنانی کەرەستەکانی زمانی مونتيسوري، مهارەتە پێویستەکان بۆ خوێندنەوە، نووسین، و زمانی زارەکی لە ڕێگەی پراکتیزی کردارییەوە گەشە دەکەن. منداڵان فێری دەنگەکانی پیت (فۆنیکس)، ناسینەوە و شێوەی پیت، چۆنیەتی تێکەڵکردنی دەنگەکان بۆ دروستکردنی وشە، چۆنیەتی دروستکردنی ڕستەی سادە، و چۆنیەتی گرتنی قەڵەم بە شێوەیەکی دروست دەبن. مهارەتی زمانی زارەکی لە ڕێگەی پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکانی ڕۆژانە، ئەزموونە کۆمەڵە، و وانەکانی ڕەوشتەوە گەشە دەکەن.

نموونەی کەرەستە و چالاکییەکان بریتین لە:

• پیتەکانی پێستی گڵ (Sandpaper Letters)

• پیتە جوڵاوەکان (Moveable Alphabet)

• داڕشتەکانی کانزا (Metal Insets)

• کارتە سێبەشه (Three Part Cards)

5. کولتوور
پرۆگرامی کولتوور گشتپرسییەکی بەرفراوان لە بوارەکان دەگرێتەوە، لەوانە جوگرافیا، ڕووەکنناسی، گیانلەوەرناسی، زانست، مێژوو، مۆسیقا، و هونەر. لە ڕێگەی لێکۆڵینەوەی کولتوورییەوە، منداڵان تێگەیشتنێک لە کۆمەڵگاکەیان، جیهان، و بەرپرسیارێتییە کۆمەڵایەتییەکانیان بەدەستدەهێنن. منداڵان فێری چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ جیاوازییەکان، چۆنیەتی بەرزنرخاندنی مۆسیقا و هونەر، و چۆنیەتی گرنگیدان بە ژینگە دەبن.

نموونەی کەرەستە و چالاکییەکان بریتین لە:

• شێوەکانی زەوی و ئاو (Land and Water Forms)

• قوتوەکانی کیشوەرەکان (Continent Boxes)

• پازل و چالاکییەکانی چرخی ژیان (Life Cycle Puzzle and Activities)

• کابینەی نەخشە (Map Cabinet)